خبرگزاري ها ركن اساسي در فرايند خبر رساني و محور مباحث مربوط به مقوله تخصصي توليد خبر به شمار مي روند. در سال هاي اخير، گسترش موسسه ها و پايگاه هاي اينترنتي كه خود را «خبرگزاري» معرفي مي كنند، باز شناخت مفهوم، سازمان و طرز كار خبرگزاري ها را ضروري كرده است. به نظر مي رسد كه چنين شناختي مي تواند در ايجاد نگرش حرفه اي به مقوله توليد خبر موثر واقع شود.
از نظر لغوي، واژه «خبرگزاري» يك اسم مركب است كه از دو بخش عربي و فارسي تشكيل شده و معناي آن «ابلاغ و رسانيدن خبر»، «اطلاع وگزارش دادن خبر» و «عمل خبرگزار» است.
دهخدا در فرهنگ لغت خود بين خبرگزاري و خبرگزار تفاوت قائل مي شود و خبرگزاري را «عمل مخبر» و خبرگزار را «مخبر» مي نامد و مي نويسد : «خبرگزاري، عمل فراهم آوردن خبر و در اختيار منابع پخش چون راديو، روزنامه يا اداره اي گذاردن است كه خبرها را به دست مي آورد و منتشر مي كند.»
به نوشته كتاب شناسنامه خبر خبرگزاري جهان، علت آن كه در اين تعريف، خبرگزاري ، منبع خبري «راديو» و «روزنامه» تلقي شده است، فراگير نشدن ديگر وسايل ارتباط جمعي به خصوص تلويزيون در زمان دهخدا بوده است.
دكتر معين در فرهنگ خود در تعريف خبرگزاري مي نويسد : «خبرگزاري، اداره و موسسه اي است كه خبرها را كسب و منتشر مي كند.»
در فرهنگ عميد نيز آمده است : «خبرگزاري اداره يا بنگاهي است كه خبرهاي دنيا را با وسايل مختلف جمع آوري مي كند و براي روزنامه ها و ساير موسسات مي فرستد.»
اين فرهنگ لغت ، خبرگزار را كسي معرفي مي كند كه : « خبرهاي روز را براي روزنامه ها يا موسسه هاي خبري جمع آوري مي كند و مي فرستد.»
كتاب شناسنامه خبرگزاري جهان ، تعريف معين را كلي و تا حدودي مبهم و فاقد مرزبندي روشن بين خبرگزاري و ديگر موسسات خبري و اطلاع رساني مي داند اما مي افزايد كه در فرهنگ عميد تا حدودي اين مرز روشن شده است.
«گيتا علي آبادي» نويسنده اين كتاب مي گويد : «كار خبرگزاري توليد خبر خام است تا مطبوعات و راديو و تلويزيون از آنها استفاده كنند. چيزي كه باعث رونق يك خبرگزاري مي شود، اين است كه اخبار را دست اول و بي واسطه تهيه كند و در اختيار رسانه ها قرار دهد. خبرگزاري ها تهيه كننده مطالب خبري، سوابق، جزئيات خبر يا حتي مقالات توام با تفسير و تحليل هستند و از اين رو بسياري از نشريات به خصوص روزنامه ها براي دريافت اطلاعات مي توانند مشترك خبرگزاري ها شوند.»
محمد تقي روغني ها مدرس خبر نيز وظيفه خبرگزاري را كسب، پردازش و انتشار اخبار و اطلاعات مي داند.
فريدون صديقي روزنامه نگار و مدرس روزنامه نگاري هم مي گويد : «كار اصلي خبرگزاري ها اين است كه با نگاه فرا سيستمي به توليد خبر، گزارش، عكس و گفتگو بپردازند تا مطبوعات و راديو و تلويزيون از آنها استفاده كنند. خبرگزاري به كسب اطلاعات مي پردازد و تجزيه و تحليل و تفسير آنها را به عهده جرايد مي گذارد.»
دكتر يونس شكرخواه ، استاد ارتباطات نيز مي گويد : «خبرگزاري به مفهوم كلاسيك آن يك سازمان تخصصي محلي، ملي و بين المللي براي گرد آوري و توزيع خبر است كه ماموريت توليد و توزيع خبر براي روزنامه ها ، مجلات و سازمان هاي راديويي و تلويزيوني را بر عهده دارد. خبرگزاري ها منابع اوليه هستند و براي منابع ثانويه (روزنامه ها ، مجلات و ...) خبر توليد مي كنند. آنها توليد كننده مواد خام خبري هستند و پردازشگر اخبار ديگران محسوب نمي شوند.»
اين چهار كارشناس نسبت به لغت نامه هاي فارسي، تعاريف امروزي تر و روشن تري داده اند كه تفكيك جايگاه خبرگزاري از ساير موسسات خبري، تاكيد بر توليد خبر و توزيع آن به عنوان وظيفه اصلي خبرگزاري و تلقي شدن همه وسايل ارتباط جمعي به عنوان مخاطبان خبرگزاري از مشخصه هاي آن است.
البته امروزه خبرگزاري ها از اينترنت نيز براي ارائه اخبار خود ارسال مي كنند كه اين امر، بازتعريف مخاطبان خبرگزاري ها را ضروري كرده است.
شكرخواه مي گويد : «در سال‌هايي كه اينترنت وجود نداشت خبرگزاريها خبرها را به صورت رول خبري و در كاغذ به خبرنگاران و روزنامه‌ها ارسال مي‌كردند اما بعد از اينكه خبرگزاري ها صاحب سايت شدند باند محدود آن ها از روزنامه‌نگاران و روزنامه‌ها روي باند پهن تري قرار گرفت و خود خبرگزاري ها صاحب خواننده شدند و حتي طراحي نيز براي آن ها مهم شد، بنابر اين رفتار خبرگزاري ها به رفتار رسانه هاي جمعي نزديك‌تر شد.»
دكتر نمكدوست تهراني پژوهشگر، روزنامه‌نگار و سردبير خبرگزاري ميراث فرهنگي نيز مي گويد : «خبرگزاريها قبلاً وقتي بر روي تلكس بودند، خبرها را تنها براي مشتركانشان مي‌فرستادند، اما الان خبرگزاريهاي ما خبر خود را هم براي " متخصص" و هم براي "مصرف‌كننده نهايي" توليد مي‌كنند. اين تحولي‌است كه امروز اتفاق افتاده‌است.»
بيژن نفيسي روزنامه نگار و مدرس روزنامه نگاري نيز مي گويد : «در شرايط كنوني، مخاطب خبرگزاري ها را هم مردم عادي و هم رسانه ها تشكيل مي دهند. خبرگزاري ها روي سايت هاي خبري اخبار و مطالبي را ارسال مي كنند كه مردم عادي مي توانند از آن استفاده كنند اما يك سري مشترك مانند روزنامه ها هم هستند كه دقيقا روي سايت جداگانه اي اخبار خبرگزاري را دريافت مي كنند كه با شيوه استفاده از روي سايت هاي اينترنتي فرق دارد.»
وي همچنين با توجه به گسترش فن آوري هاي ارتباطي و تعدد موسساتي كه خود را خبرگزاري مي نامند بر لزوم ارائه تعريفي جديد از خبرگزاري تاكيد مي كند و مي گويد: «تعريف هايي كه در گذشته داشتيم با توجه به تعداد بسيار محدود خبرگزاري ها بود ولي در حال حاضر شرايط تكنيكي ، شرايط ويژه اي را فراهم كرده است و در تعريفي كه مي خواهيم دوباره از خبرگزاري داشته باشيم بايد هم نگاه نرم افزاري به مسئله داشته باشيم و هم نگاه سخت افزاري.»
نفيسي مي افزايد : «شايد وجود بخش سخت افزاري است كه اين انگيزه را در سازمان هاي مختلف ايجاد كرده كه مي شود يك خبرگزاري درست كرد اما اين گونه نيست زيرا در كنار امكانات سخت افزاري كه سرمايه گذاري زيادي هم مي خواهد بايد نيروي لازم را هم داشته باشيم زيرا اصل كار خبرگزاري بر پوشش خبري و تلاشي استوار است كه از نظر اطلاع رساني برايش ارزش قائليم و در نتيجه اين طور نيست كه به سادگي سازماني بتواند تشكيلات خبري راه بيندازد.»
وي مي گويد: «تشكيل يك خبرگزاري منوط به شرايطي از جمله تشكيلات سازماني ، تخصصي كردن كار و تربيت نيروي ماهر است.»
دكتر نعيم بديعي از مولفان كتاب روزنامه نگاري نوين نيز در تشريح ويژگي هاي يك خبرگزاري مي گويد : «خبرگزاري موفق، سازماني است كه به صحت و درستي خبر، جامعيت و كامل بودن خبر و گرد آوري عكس و تصاوير مناسب همت گمارد و از امكانات و پرسنل مجرب استفاده بهينه كند و اطلاعات خود را در اختيار رسانه ها قرار دهد.»
وي مي افزايد : «هر جايي كه خود را خبرگزاري مي نامد بايد از ويژگي هايي برخوردار باشد، نخست نيروي مجرب و امكانات در خور توجهي داشته باشد كه براي توليد خبر نياز است؛ خبرگزاري بايد خبر دست اول توليد كند كه مستلزم برنامه ريزي دقيق و تربيت نيرو است.»
روغني ها هم معتقد است كه : «خبرگزاري بايد زير ساخت هايي داشته باشد و امكان كسب اطلاعات و اخبار از منابع مختلف برايش فراهم باشد.»
علاوه بر تعاريف و ويژگي هاي كه روزنامه نگاران و كارشناسان ارتباطات براي خبرگزاري ذكر مي كنند، ماده 2 آئين نامه تاسيس و نحوه فعاليت و نظارت بر خبرگزاري هاي غير دولتي مصوب 25/2/1384 خبرگزاري ها را مجاز مي داند در زمينه هاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي نسبت به جمع آوري، پردازش و انتشار خبر، تحليل، مصاحبه و گزارش در قالب نوشتار، صدا و تصوير در حوزه هاي داخلي و خارجي فعاليت كند.
بر اساس دايره المعارف بريتانيكا، «خبرگزاري، سازماني است كه گزارش هاي خبري را براي روزنامه ها، نشريات، ايستگاه هاي راديو تلويزيوني و كاربران ديگر تهيه مي كند اما نمي تواند اخبار را براي مشتركان خود چاپ و منتشر كند.»
در كتاب Journalism today نيز آمده است : «خبرگزاري، سازماني است كه خبرها را از سراسر جهان تهيه و در قبال نگارش و انتشار آن حق الزحمه مي گيرد.»
به نوشته كتاب وسايل جمعي؛ مقدمه اي بر ارتباطات نوين، «خبرگزاري، سازماني است كه مطالب خبري را جمع آوري، آن ها را در شكل مناسب تهيه مي كند و از طريق سيم يا ماهواره به روزنامه ها و ايستگاه هاي راديو - تلويزيوني سراسر كشورهايي كه براي اين خدمات، پول مي پردازند، مي فرستد.»
كتاب شناسنامه خبرگزاري هاي جهان كه اين تعاريف را نقل كرده است، تعريف اخير را «تا حدودي كامل ترين تعريف» از خبرگزاري مي داند.
طبق تعريف دانشنامه آزاد ويكي پديا :«خبرگزاري، سازماني متشكل از روزنامه نگاران است كه گزارش هاي خبري مورد نياز روزنامه ها، مجلات و راديو و تلويزيون را تامين مي كند و با واژه هاي چونwire services , news services شناخته مي شود.
همچنين بنا به تعريف سايت WordNet : «خبرگزاري، سازماني است كه گزارش هاي خبري را براي روزنامه جمع آوري و آن ها را به صورت الكترونيكي توزيع مي كند و با واژه هايي چون press agency , wire service , press association شناخته مي شوند.
انواع خبرگزاري
خبرگزاري ها را مي توان از نظر نوع مالكيت، عرضه خدمات خبري و حوزه فعاليت و پوشش خبري دسته بندي كرد. برخي، مهمترين عامل تمايز خبرگزاري ها را ساختار مالكيت آنها مي دانند و درباره فعاليت ها و خدمات خبرگزاري ها نيز بر مبناي شكل مالكيت آنها قضاوت مي كنند كه بنابر اين، خبرگزاري ها به سه گروه تقسيم مي شوند :
* خبرگزاري هاي خصوصي، با مالكيت يك فرد يا سازمان
* تعاوني با مالكيت گروهي از سازمان هاي رسانه اي
* خبرگزاري هاي دولتي
خبرگزاري ها از نظر عرضه خدمات خبري نيز به سه گروه تقسيم مي شوند :
* خبرگزاري هايي كه اخبار خود را به فروش مي رسانند. مانند : رويترز
* خبرگزاري هايي كه به صورت مشترك از روزنامه هايي تشكيل شده اند كه مقالات خبري خود را با يكديگر سهيم مي شوند. مانند : آسوشيتدپرس
* خبرگزاري هاي تجاري كه از سازمان هاي خاصي براي انعكاس اخبار آنها مبالغي دريافت مي كنند. مانند : خبرگزاري RP
خبرگزاري ها را از نظر حوزه فعاليت و پوشش خبري هم تقسيم بندي مي كنند:
* خبرگزاري هاي جهاني كه گرد آورنده و منتشر كننده خبرها در سراسر جهان هستند. مانند : فرانس پرس
* خبرگزاري هاي ملي كه كار توزيع خبرها را در داخل يك كشور و نيز انتشار خبرهاي داخلي براي خارج از كشور را به عهده دارند.
* خبرگزاري هايي كه از چند سازمان خبري چند مليتي تشكيل مي شوند و به مبادله اطلاعات و اخبار مي پردازند.
پيدايش خبرگزاري ها
" بارون رو چيلد " بانكدار مشهور انگليسي در سال 1815 از طريق اطلاعاتي كه يك سوار از منطقه جنگ واترلو به لندن آورد، بورس لندن را دستخوش تحول كرد. او ابتدا به سرعت، شروع به فروش كرد. شايد هر كس بر اين باور بود كه ولينگتون، ناپلئون را شكست داده است اما در اين ميان فقط روچيلد بود كه نتيجه را مي دانست. اضطرابي كه در بازار تجارت پديد آمد، باعث شد تا قيمت اوراق كاهش يابد، پس روچيلد شروع به خريد و جمع آوري سهام كرد، آن هم هر سهم يك پني.
پس از وقفه اي، اخبار رسمي پيروزي ولينگتون به لندن رسيد، اما ديگر براي سهام داران دير بود چرا كه آنها سهام خود را فروخته بودند و روچيلد دارايي خود را از به هزار برابر افزايش داده بود، فقط به دليل اين كه " اولين خبر را دريافت كرده بود. "
بدين ترتيب دريافت خبر آن هم در حداقل زمان ممكن ، اهميت يافت.
پيش از اختراع تلگراف ، اخبار به صورت دهان به دهان از طريق نامه و روزنامه ها به كندي انتقال مي يافت. اولين خطوط تلگرافي در اروپا در سال 1845 شروع به كار كرد و به سرعت گسترش يافت و به ماوراي بحار رسيد. ارسال پيام هاي الكتريكي از طريق تلگراف و مورس راه را براي مبادله سريع تر اطلاعات فراهم كرد. با استفاده از اين وسايل و رشد روزنامه ها بازار اخبار داغ تر شد و منجر به پديد آمدن خبرگزاري ها شد. تلگراف الكتريكي وسيله پيشرفت خبرگزاري ها را در اواسط قرن نوزدهم فراهم آورد و سال ها بعد، شيوه ارسال خبر از تلگراف تغيير يافت و خبرگزاري ها از ابزارهاي جديد ارتباطي استفاده كردند.
سابقه تاسيس خبرگزاري ها در جهان به بيش از 150 سال پيش باز مي گردد.پنج خبرگزاري بزرگ جهان ( رويتر ، آسوشيتدپرس ، يونايتدپرس ، فرانس پرس و تاس ) كه بازار ارسال خبر را در دنيا زير سلطه دارند، ابتدا با خبرهاي مربوط به بورس و بازار سهام كار خود را آغاز كردند و سپس با فروش اخبار سياسي ، فرهنگي و نظامي دايره اطلاع رساني را توسعه دادند.
در سال 1835 " چالز آگوست هاواس " نخستين آژانس خبري جهان را در در فرانسه پايه گذاري كرد. هاواس ، انحصار دولتي ارسال اخبار از طريق تلگراف نوري را در فرانسه در اختيار داشت.
در سال 1849 " برنارد وولف " كارمند خبرگزاري هاواس و ناشر روزنامه برلين، خبرگزاري وولف را تاسيس كرد. وولف، نخستين خبرگزاري بود كه براي جمع آوري و ارسال اخبار از تلگراف الكتريكي استفاده كرد.
" رويتر " آژانس خبري ديگري بود كه از دل خبرگزاري هاواس و با تاسيس يك دفتر تجاري در سال 1849 متولد شد. " ژوليوس رويتر " از كاركنان پايه گذار هاواس در سال 1851 خبرگزاري خود را به صورت رسمي در لندن افتتاح كرد. تخصص اين خبرگزاري بر بورس مالي و مبادله اخبار بود.
در سال 1859 اين سه خبرگزاري، موافقتنامه اي ميان خود امضا كردند و با تاكيد بر مبادله اخبار در سراسر جهان نخستين كارتل خبري را ايجاد كردند. در آن سوي آب هاي اقيانوس اطلس ، آمريكايي ها نيز بيكار ننشسته و در واقع اختراع تلگراف مورس پايه گذار انقلابي در عرصه ارتباطات در منطقه آمريكاي شمالي شد.
نخستين تاثير اين انقلاب ، آغاز بكار شش روزنامه در شهر نيويورك بود. آنها براي پوشش خبري جنگ مكزيك و همچنين دريافت اخبار اروپا در ماه مه 1848 با هم شريك شدند كه ثمره آن تاسيس خبرگزاري آسوشيتدپرس بود كه به سرعت بدل به يكي از غول هاي خبري دنيا شد.
در دهه هاي بعد خبرگزاري ها ي بزرگ ديگري در جهان پا به صحنه گذاشتند كه از مهم ترين آنها مي توان به يونايتدپرس اينترنشنال و تاس اشاره كرد. پس از سال 1945 كه تب جنگ جهاني فروكش كرد و نظم نوين تازه اي از خاكستر جنگ سر بر آورد ، دولت - ملت هاي تازه استقلال يافته به تاسيس آژانس هاي خبري ملي خود اقدام كردند و تعداد آژانس هاي خبري به 100 خبرگزاري رسيد.
در ايران
راه اندازي خبرگزاري ها در ايران پيشينه اي 70 ساله دارد و از اين رو كشورمان را مي توان از جمله ملل پيشرو در جهان سوم در اين زمينه دانست كه تجربيات طولاني را پشت سر گذاشته است.
خبرگزاري پارس، نخستين آژانس خبري در ايران است كه در سال 1313 توسط وزارت امور خارجه و در جايگاه يك مركز خبري ملي و رسمي تاسيس شد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در سال 1360 نام خبرگزاري فارس به خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران " ايرنا " تغيير يافت. اين خبرگزاري منبع رسمي و مورد استناد مطبوعات داخلي و خبرگزاري هاي بين المللي به شمار مي رود.
واحد مركزي خبر از ديگر خبرگزاري هاي نسبتا قديمي ايران محسوب مي شود كه سابقه اي بيش از 30 سال را يدك مي كشد. اين سازمان خبري دي 1350با عنوان خبرگزاري راديو و تلويزيون ملي ايران كار خود را آغاز كرد و سپس در سال 1355با گروه تحقيق ادغام شد و تشكيلات واحد مركزي خبر به وجود آمد. واحد مركزي خبر بيشتر به تغذيه بخش هاي خبري راديو و تلويزيون پرداخته و اخبار آن در سطح رسانه هاي مكتوب با برد بسيار كمي رو به روست.
در آذر سال 1378 خبرگزاري دانشجويان ايران ايسنا پا به ميدان گذاشت و پس از مدتي به يكه تازي ايرنا پايان داد و توانست جايگاه مناسبي در عرصه خبري كشور براي خود دست و پا كند.
پس از راه اندازي ايسنا ، تب راه اندازي خبرگزاري در ايران بالا گرفت به طوري كه اكنون نزديك به 23 خبرگزاري در كشور ايجاد شده و يا در حال راه اندازي است.
فارس، مهر، ميراث، ايپنا، شانا، پانا، موج، قسط، سينا، ايكنا، شبستان و ... كه مهمترين ويژگي ها اين خبرگزاري ها و اشتراك آنها به جز دو خبرگزاري قديمي انتشار اخبار بر روي اينترنت است.
طرز كار خبرگزاري ها
بيشتر خبرها به ويژه خبرهاي خارجي كه مطبوعات و ساير رسانه هـاي خبري استفاده مي كنند از طريق خبرگزاري ها دريافت مي شود، زيرا اغلب اين رسانه ها دفتر نمايندگي يا خبرنگار متخصص در خارج از كشور ندارند و مشكلات مالي و فني نيز اين امكان را به آنها نمي دهد.
خبرگزاري بين المللي و خبرگزاري مهم ديگر در تمام ساعات شبانه روز مشغول فعاليت هستند و اخبار بي شماري را كه از خبرنگاران خود در سراسر جهان دريافت مي كنند براي روزنامه ها، راديو - تلويزيون ها و ساير موسسات خبري ارسال مي كنند و آنها را در جريان رويدادها قرار مي دهند.
اين نوع اخبار در گذشته در اصطلاح مطبوعات " اخبار تلگرافي " ناميده مي شدند و مطبوعات آنها را بررسي و با توجه به علاقه مخاطبان با سبك خاص منتشر مي كردند، اما در سال هاي اخير با پيدايش اينترنت و استفاده روزافزون خبرگزاري ها از اين پديده، آنها هم به مشتركان خود از جمله مطبوعات خبر داده و هم از طريق سايت هاي اينترنتي به كاربران امكان مشاهده اخبار خود را مي دهند.
خبرگزاري ها اگر در گذشته اخبا ر خام را در اختيار مطبوعات مي گذاشتند تا پس از پردازش منتشر شود امروزه سعي مي كنند خبر را به شكل نهايي آن منتشر كنند زيرا با كمك اينترنت مي توانند با مخاطبان نهايي خود در ارتباط باشند.
با گسترش فن آوري هاي نوين ارتباطي، شيوه دريافت اخبار خبرگزاري ها و كار بر روي اين اخبار دگرگون شده است. در روزگاران قديم ، اخبار با سرعت 66 كلمه در دقيقه به وسيله دستگاه گيرنده ( ماشين تله تايپ كه در ايران به تلكس مشهور است ) تق تق كنان تايپ مي شدند، اما امروزه اين سرعت ده ها برابر شده است و تق تق نيز به گوش نمي رسد زيرا كامپيوتر خبرگزاري ها با كامپيوتر ساير رسانه هاي خبري صحبت مي كند.
خبرگزاري ها كه براي ديگر رسانه ها منبع اطلاعاتي بسيار اساسي هستند به روشني پي برده اند كه مطالب خود را از نظر اعلام و تشريح رويدادها بايد به شكلي جذاب و كاربردي منتشر كنند.
علاوه بر اين، خبرگزاري ها به شدت با يكديگر رقابت مي كنند. آنها با ثبت لحظه به لحظه وقايع، كاملا مراقبند كه در رابطه با چه تعداد از اخبار نخستين مخابره كننده بوده اند، در هر دقيقه چند دقيقه پيش بوده اند و چه تعداد روزنامه اخبار آنها را درج كرده است. از اين زاويه آنها واقعا در هر دقيقه با يك ضرب الاجل تازه رو به رو هستند. خبرگزاري ها به جد مي كوشند تا مشتركان خود را كاملا گوش به زنگ اخبار در دست مخابره و در انتظار اخبار مكمل نگه دارند.
خبرنگاران خبرگزاري ها به محض اطلاع از وقوع يك رويداد خيلي مهم، ابتدا در يك خبر سريع 3 تا 5 كلمه اي به نام Flash كه به فارسي مي توان آن را " فوري " با
" برق آسا " ناميد به خبرگيران هشدار مي دهند و بعد جريان بسيار مختصر واقعه را مخابره مي كنند و سپس با كسب آگاهي هاي بيشتر اطلاعات تكميلي را ارسال مي دارند و بالاخره با وقوف به چگونگي كامل واقعه و اطمينان قاطع نسبت به آن جريان مشروح و مفصل را مخابره مي كنند.
همانگونه كه گفته شد، خبرگزاري ها براي جلب بيشتر مشتركان خود از واژه اعلام خبر Flash استفاده مي كنند. روزنامه نگاران وقتي كه با اين واژه بر روي تلكس مواجه مي شوند، حواسشان را كاملا جمع مي كنند زيرا كه اين واژه براي آنها يك مفهوم خاص دارد و آن اين كه : يك خبر مهم در راه است.
واژه فوري Urgent نيز همين كاركرد را دارد، منتها طولاني تر از Flash است و عناصر خبري و اطلاعات بيشتري نسبت به آن دارد. در گذشته، اخبار مهم در چند دقيقه يا حتي بلافاصله با يك ضميمه Add و احتمالا شامل يك يا دو پاراگراف دنبال مي شد. ضميمه نيز گاه با عنوان بولتن Bulletin و بيشتر با عنوان فوري مشخص مي شد. همراه با ارسال توضيحات بيشتر ضمايم بيشتري نيز ارسال مي شد. در واقع خبرگزاري ها ليد، اضافات و تغييرات را ارسال مي كردند. هر چند خبرگزاري ها به كمك دستور العمل هاي راهنما نحوه ادغام مطالب را به وضوح مشخص مي كردند اما اين امر موجب كندي ومكث در روند كار روزنامه ها مي شد. امروزه خبرگزاري ها عمل تدوين را به روش الكترونيكي انجام مي دهند و در پي هر تغيير متن جديد و كاملي را ارسال مي كنند. خبرگزاري ها گيرندگان خبر را از تغييرات مطلع مي كنند. براي مثال اطلاع مي دهند كه اين متن نهايي حاوي 5 سطر جديد در پاراگراف اول است گاه آنها براي تصحيح فقط يك نام يا براي تغيير يك فاكت متن نهايي را مجددا به طور كامل براي شما مخابره مي كنند. البته خبرگزاري ها به علت نگراني از ارتكاب اشتباه توسط ويراستاري كه با دهها ليد ضميمه اصلاحيه و تغيير دست و پنجه نرم مي كنند به روش جديد ارائه پياپي متون روي اوردند نگراني آنها نيز بي مورد نبود زيرا اشتباهات متعددي به وقوع مي پيوست.
خبرگزاري ها همچنين بولتن روزانه (Bulletin) را هم در بين خبرهاي خود مخابره مي كنند. در اين بولتن خلاصه خبرهاي مهم داده مي شود كه بعضا براي رسانه ها با همان صورت قابل استفاده و درج است. بولتن نيز براي رسانه هاي همگاني جاذبه دارد چرا كه هم به وقت كم براي مطالعه نياز دارد و هم حاوي مطالب محورهاي كليدي رويدادهاست.
خبرگزاري هاي بزرگ همواره در لابه لاي مطالب روزانه خود يك باجه ارائه مي كنند كه در واقع فهرستي از مهمترين اخباري است كه خبرگزاري در مدت زمان معيني مخابره كرده است يا قرار است كه در طول روز مخابره كند. چرا خبرگزاري ها اين باجه را داير مي كنند؟ عمده ترين دليل آن اين است كه مشتركين انها بدانند كه امروز كدام خبرها عمده هستند يا در مدت معيني در ساعت هاي گذشته كدام اخبار مهم ارائه شده اند. وقتي كه مشتركين كه در واقع حكم مخاطب را براي خبرگزاري ها دارند بايد بدانند كه با چه خبرهايي سر و كار دارند در گزينش اخبار و ارزيابي آنها با دقت و در عين حال سهولت بيشتري عمل كنند.
خبرگزاري ها از اوقات راكد بي بهره نيستند. كمتر حادثه مهم و قابل گزارشي در ساعات نيمه شب تا هکر نست روي مي دهد. در اين ساعات آرام، خبرگزاريها متن هاي طولاني مربوط به گزارش هاي در دست اقدام خود را براي استفاده در بعد مخابره مي كنند. ماهيت و زمان مجاز استفاده از اين متون به وضوح در ابتدا و انتهاي متن درج مي شود. اگر خبري را كه همه بايد براي پنج شنبه نگه دارند روزنامه نگاري روز چهارشنبه منتشر كنيد نمره منفي در پرونده او منظور مي شود. اين متون معمولا در ساعات كاري فشرده يعني از 6 هکر نست تا ظهر و از 6 بعد از ظهر تا نيمه شب مخابره نمي شوند.
علاوه بر اين ها، در مورد برخي وقايع مهم و پر پيچ و خم ، خبرنگاران عناصر و عوامل مختلف و جزئيات خبري متعددي را كه بتدريج بدست آمده است جمع آوري مي كنند و پس از تصحيح و تنظيم دقيق همه را با هم تركيب مي كنند و به صورت مطلب خبري واحد ارسال مي دارند. بدين طريق جريان واقعه را كه در مراحل قبلي ضمن خبرهاي گوناگون گزارش داده مي شود حالت پراكندگي خود را از دست مي دهد و در يك گزارش تشريحي تجانس و هماهنگي پيدا مي كند.
بدين ترتيب روزنامه نگاري كه تلكس را براي انتخاب خبر مي بيند اگر فرصت خواندن همه مطالب را نداشته باشد مي تواند از باجه، بولتن، اعلام خبر و ... هر آنچه را كه مي خواهد بگيرد.
نوشتن براي خبرگزاري ها
نوشتن خبر براي خبرگزاري ها ساده تر از خبرنويسي براي ساير رسانه هاست كه هر كدام بر اساس ويژگي هاي ارتباطي خود مخاطب را هدف گرفته اند زيرا خبرگزاري ها در اين حالت حلقه واسط بين رويدادها و رسانه هاي خبري هستند و در حقيقت گزارش هاي خود را براي متخصصاني مي فرستند كه بايد به گونه اي ديگر عمل كنند اما اگر قرار باشد خبرگزاري ها اينترنتي باشند، ديگر خبرنويسي براي آنها به همان سادگي قبل نخواهد بود و خبرگزاري ها بايد تابع نوع ديگري از روزنامه نگاري نيز باشند.
در اينجا نگاه ما همان نگاه سنتي به خبرگزاري هاست و معتقديم كه با وجود همه دگرگوني ها در شيوه ها و ابداعات، طرز كار و خبرنويسي در خبرگزاري ها ثابت مانده است.
دكتر يونس شكرخواه مي گويد : «در سال‌هايي كه اينترنت وجود نداشت خبرگزاريها خبرها را به صورت رول خبري و در كاغذ به خبرنگاران و روزنامه‌ها ارسال مي‌كردند اما بعد از اينكه خبرگزاريها صاحب سايت شدند باند محدود آنها از روزنامه‌نگاران و روزنامه‌ها روي باند پهن تري قرار گرفت و خود خبرگزاريها صاحب خواننده شدند و حتي طراحي نيز براي آنها مهم شد، بنابراين رفتار خبرگزاريها به رفتار رسانه‌هاي جمعي نزديك تر شد و اين رسانه ها در بعضي از اوقات نيز رسانه‌هاي نوشتاري را عقب گذاشته و آميزه‌اي از اخبار هارد، سافت و briefs را استفاده كردند و در اين حالت است كه موضوع سبك به يك موضوع كليدي تبديل شد...»
حسين قندي روزنامه نگار و مدرس روزنامه نگاري جدولي در بيان تفاوت هاي خبرنويسي در رسانه ها ارائه كرده كه بخشي از آن به خبرگزاري اختصاص دارد.
بر همين اساس :
* سبك خبرنويسي در خبرگزاري ها، هرم وارونه و تاريخي همراه با ليد است.
احمد توكلي معتقد است كه هرم وارونه بهترين سبك خبرنويسي در خبرگزاري ها است. او مي گويد : «سرعت، عامل مهمي در تنظيم خبرها خبرگزاري هاست به طور طبيعي وقتي سرعت در دستور كار قرار مي گيرد نمي توان از نرم خبرها استفاده كرد و بهتر است خبرگزاري اخبار را با سبك هرم وارونه لحظه به لحظه گزارش كند و تحليل و جمع بندي ان را به روزنامه ها واگذار كند. پرداخت به نرم خبرها در خبرگزاري ها ممكن است اصل اطلاع رساني را مخدوش كند و زمان از دست برود. كاركرد اصلي سبك هرم وارونه در خبرگزاري هاست. »
* همه انواع ليد در خبرنويسي براي خبرگزاري كاربرد دارد.
* با استفاده از عوامل حفظ وحدت خبر، مي توان ارتباط ساختاري پاراگراف هاي خبر خبرگزاري را حفظ كرد.
* محدوديتي در اندازه و محتواي خبر وجود ندارد و خبر بايد كامل باشد.
(خبرنگاران خبرگزاري ها خبرها را چنان مي نويسند كه بتوان آنها را از آخر و معمولا در پايان تقريبا هر پاراگراف نيز كوتاه كرد. اين مطالب براي استفاده هاي خبري در همه نقاط نوشته مي شود و فرض بر اين است كه در يك روزنامه از تمام و در روزنامه ديگر از خلاصه اي از آن استفاده خواهد شد.)
* سابقه خبرها بايد به طور كامل در خبرگزاري نوشته شود.
* انواع و اجزاي تيتر كاربردي در خبر خبرگزاري ندارد.
(به گفته احمد توكلي ، براي نوشتن تيتر در خبرگزاري ها بايد از چند تيتري بودن پرهيز كرد چرا كه خبرگزاري مانند روزنامه نياز به بازي هاي تيتر ندارد و بر عكس روزنامه ها مخاطبان خبرگزاري ها به دنبال كسب اطلاعات هستند و به تيترهاي جنجالي و جذاب توجهي ندارند.)
* نقش تيتر در خبرگزاري فقط تفكيك مطالب است.
البته دكتر كاظم معتمد نژاد در كتاب روزنامه نگاري مي نويسد : «بالاي اخبار معمولي خبرگزاري ها هميشه يك عنوان مناسب نوشته مي شود تا روزنامه نگاراني كه به مطالعه و بررسي سريع آنها اشتغال دارند بتوانند بدون مطالعه از تمام متن آن اطلاع فوري بدست اورند. ترديدي نيست كه موقع تنظيم اين گونه خبرها با توجه به محتواي خبر و اهميت آن براي خوانندگان و شنوندگان عنوان مناسبتري انتخاب خواهد شد.»
* عكس ، طرح و نقش در اخبار خبرگزاري كاربردي ندارد.
* عرضه يا نمايش خبر در خبرگزاري تنوع دارد.
* برجسته سازي خبر در خبرگزاري مي تواند در سرعت بخشيدن در ارسال خبر يا تاخير آن نقش داشته باشد يا خبر را به صورت كوتاه ارسال كند و يا پي در پي جزئيات بيشتري بفرستد.
* در خبرگزاري ، فاصله بين خبر و تحليل و تفسير خبر وجود دارد كه البته بستگي به نوع خبر دارد.
* زبان خبر خبرگزاري مي تواند ساده و يا تخصصي باشد.
گزارش نويسي در خبرگزاري
فريدون صديقي مي گويد : «در خبرگزاري به دليل آن كه با مخاطبان عام ارتباط مستقيم ندارد عناصري كه در يك گزارش به كار برده مي شود كاملا متمايز از همان موضوع گزارش در مطبوعات است و اين امر به نوع تربيت حرفه ژورناليستي و مديريت آن رسانه بر مي گردد. به عنوان مثال در يك خبرگزاري مسئول بخش گزارش بايد به اصول و عناصر گزارش نويسي در خبرگزاري آشنا باشد و به غير از اين بديهي است كه گزارش توليدي با ضعف هاي بسياري مواجه است. فضاي حركتي موجود در رايانه يك سايت سبب شده است چيدمان و ساختار گزارش خبرگزاري متفاوت از گزارشي باشد كه در مطبوعات منتشر مي شود. بنا براين بايد براي تهيه انواع گزارش در خبرگزاري ها و مطبوعات به ويژگي هاي آن بايد توجه داشت.»
خبرنگاري در خبرگزاري
خبرنگار خبرگزاري بايد سريع و چابك باشد و اين توانايي را داشته باشد كه به سرعت اخبار را منتقل كند. همچنين اين خبرنگار بايد حساسيت هاي بيشتري در دقت و صحت اخبار نسبت به خبرنگاران مطبوعات داشته باشد چرا كه خبرگزاري ها فرصت اصلاح اخبار را ندارند از اين رو نيروهاي خبرگزاري ها بايد به دقت بر اساس اين دو ويژگي انتخاب شوند.
واحد مركزي خبر
اين سازمان خبري بعنوان خبرگزاري راديو و تلويزيون از يكسو بايد ويژگي هاي يك خبرگزاري را در خود حفظ كند و از سوي ديگر بايد نيازهاي خبري راديو و تلويزيون را پاسخ دهد. واحد مركزي خبر سه نوع خبر (نوشتاري، صوتي و تصويري) براي بخش هاي خبري راديو و تلويزيون تهيه مي كند و بر همين اساس است كه بايد سبك نگارش خبرهاي خود را به سبك نگارش و تنظيم خبرهاي اين رسانه نزديك كنند. مثلا تنظيم خبرهايش بر اساس سبك هرم وارونه باشد. همچنين زبان خبر آن بايد ساده ، روشن و مفهوم باشد. خبرنگاران واحد مركزي خبر همچنين در تهيه اخبار صوتي و تصويري بايد به هر آنچه به اين گونه اخبار تنوع ، جذابيت و كاربرد مي دهد، توجه كنند.
منابع :
- «آئين نامه هيئت وزيران درباره تاسيس و نحوه فعاليت و نظارت بر خبرگزاري هاي غير دولتي» ماده 2
- ال گيبسون، دكتر مارتين، روزنامه نگاري در عصر الكترونيك ، مترجم سيد محسن تقوي، تهران : آينه كتاب، 1371
- بولتن «تعريف خبرگزاري ها و تبيين حدود و وظايف آنها»، خبرگزاري جمهوري اسلامي، مرداد 1383
- توكلي احمد، «يك شكل بودن روزنامه‌ها و پردازش نكردن اخبار خبرگزاريها كم اقبالي مخاطبان را سبب شده است»، ايسنا 18/2/1385
- جيراني هوشنگ، «نبرد خبرگزاري ها»، همشهري سه شنبه 1 بهمن 1381
- دليري جواد، «پيشينه خبرگزاري ها در ايران و جهان»، روزنامه ايران 21/3/1383
- شكرخواه يونس، «گرافيك تجلي عيني رويدادها» رسانه، ويژه نامه آموزشي ش1
- شمسايي ايمان، «بازي با قواعد بازي» در جام جم دوشنبه 19 مرداد 1383
- صدر بنيامين، «اين همه خبرگزاري براي هيچ»، روزنامه حيات نو 26/11/1383
- صديقي فريدون، «بايد به سمت سافت نيوز پيش برويم» 20/7/1383
- علي آبادي گيتا و اسدي عباس، شناسنامه خبرگزاري هاي جهان، تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سال 1381
- قندي حسين، «تفاوت هاي خبرنويسي در رسانه ها» تهران : مركز مطالعات و تحقيقات رسانه ها 1380
- كتاب نگاهي به خبرگزاري ها، تهران : خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران، 1384
- معتمدنژاد، دكتر كاظم با همكاري ابوالقاسم منصفي، روزنامه نگاري با فصلي جديد در بازنگري روزنامه نگاري معاصر، چاپ سوم، تهران : مركز نشر سپهر، 1368
- نمكدوست تهراني حسن، «روزنامه نگاري آنلاين؛ همراه با توهمات فائقه» در همشهري آنلاين 2 مرداد 1385
- «نگاهي گذرا به فعاليتهاي فرهنگي - ديني خبرگزاريهاي جهان» خبرگزاري مهر ۱۷/5/1384
http://en.wikipedia.org/wiki/newغير مجاز مي باشدency
http://wordnet.princeton.edu/per/webwn
منبع:
http://mousavionline.parsfa.com/post/42
خبرگزاري ها ركن اساسي در فرايند خبر رساني و محور مباحث مربوط به مقوله تخصصي توليد خبر به شمار مي روند. در سال هاي اخير، گسترش موسسه ها و پايگاه هاي اينترنتي كه خود را «خبرگزاري» معرفي مي كنند، باز شناخت مفهوم، سازمان و طرز كار خبرگزاري ها را ضروري كرده است. به نظر مي رسد كه چنين شناختي مي تواند در ايجاد نگرش حرفه اي به مقوله توليد خبر موثر واقع شود.
از نظر لغوي، واژه «خبرگزاري» يك اسم مركب است كه از دو بخش عربي و فارسي تشكيل شده و معناي آن «ابلاغ و رسانيدن خبر»، «اطلاع وگزارش دادن خبر» و «عمل خبرگزار» است.
دهخدا در فرهنگ لغت خود بين خبرگزاري و خبرگزار تفاوت قائل مي شود و خبرگزاري را «عمل مخبر» و خبرگزار را «مخبر» مي نامد و مي نويسد : «خبرگزاري، عمل فراهم آوردن خبر و در اختيار منابع پخش چون راديو، روزنامه يا اداره اي گذاردن است كه خبرها را به دست مي آورد و منتشر مي كند.»
به نوشته كتاب شناسنامه خبر خبرگزاري جهان، علت آن كه در اين تعريف، خبرگزاري ، منبع خبري «راديو» و «روزنامه» تلقي شده است، فراگير نشدن ديگر وسايل ارتباط جمعي به خصوص تلويزيون در زمان دهخدا بوده است.
دكتر معين در فرهنگ خود در تعريف خبرگزاري مي نويسد : «خبرگزاري، اداره و موسسه اي است كه خبرها را كسب و منتشر مي كند.»
در فرهنگ عميد نيز آمده است : «خبرگزاري اداره يا بنگاهي است كه خبرهاي دنيا را با وسايل مختلف جمع آوري مي كند و براي روزنامه ها و ساير موسسات مي فرستد.»
اين فرهنگ لغت ، خبرگزار را كسي معرفي مي كند كه : « خبرهاي روز را براي روزنامه ها يا موسسه هاي خبري جمع آوري مي كند و مي فرستد.»
كتاب شناسنامه خبرگزاري جهان ، تعريف معين را كلي و تا حدودي مبهم و فاقد مرزبندي روشن بين خبرگزاري و ديگر موسسات خبري و اطلاع رساني مي داند اما مي افزايد كه در فرهنگ عميد تا حدودي اين مرز روشن شده است.
«گيتا علي آبادي» نويسنده اين كتاب مي گويد : «كار خبرگزاري توليد خبر خام است تا مطبوعات و راديو و تلويزيون از آنها استفاده كنند. چيزي كه باعث رونق يك خبرگزاري مي شود، اين است كه اخبار را دست اول و بي واسطه تهيه كند و در اختيار رسانه ها قرار دهد. خبرگزاري ها تهيه كننده مطالب خبري، سوابق، جزئيات خبر يا حتي مقالات توام با تفسير و تحليل هستند و از اين رو بسياري از نشريات به خصوص روزنامه ها براي دريافت اطلاعات مي توانند مشترك خبرگزاري ها شوند.»
محمد تقي روغني ها مدرس خبر نيز وظيفه خبرگزاري را كسب، پردازش و انتشار اخبار و اطلاعات مي داند.
فريدون صديقي روزنامه نگار و مدرس روزنامه نگاري هم مي گويد : «كار اصلي خبرگزاري ها اين است كه با نگاه فرا سيستمي به توليد خبر، گزارش، عكس و گفتگو بپردازند تا مطبوعات و راديو و تلويزيون از آنها استفاده كنند. خبرگزاري به كسب اطلاعات مي پردازد و تجزيه و تحليل و تفسير آنها را به عهده جرايد مي گذارد.»
دكتر يونس شكرخواه ، استاد ارتباطات نيز مي گويد : «خبرگزاري به مفهوم كلاسيك آن يك سازمان تخصصي محلي، ملي و بين المللي براي گرد آوري و توزيع خبر است كه ماموريت توليد و توزيع خبر براي روزنامه ها ، مجلات و سازمان هاي راديويي و تلويزيوني را بر عهده دارد. خبرگزاري ها منابع اوليه هستند و براي منابع ثانويه (روزنامه ها ، مجلات و ...) خبر توليد مي كنند. آنها توليد كننده مواد خام خبري هستند و پردازشگر اخبار ديگران محسوب نمي شوند.»
اين چهار كارشناس نسبت به لغت نامه هاي فارسي، تعاريف امروزي تر و روشن تري داده اند كه تفكيك جايگاه خبرگزاري از ساير موسسات خبري، تاكيد بر توليد خبر و توزيع آن به عنوان وظيفه اصلي خبرگزاري و تلقي شدن همه وسايل ارتباط جمعي به عنوان مخاطبان خبرگزاري از مشخصه هاي آن است.
البته امروزه خبرگزاري ها از اينترنت نيز براي ارائه اخبار خود ارسال مي كنند كه اين امر، بازتعريف مخاطبان خبرگزاري ها را ضروري كرده است.
شكرخواه مي گويد : «در سال‌هايي كه اينترنت وجود نداشت خبرگزاريها خبرها را به صورت رول خبري و در كاغذ به خبرنگاران و روزنامه‌ها ارسال مي‌كردند اما بعد از اينكه خبرگزاري ها صاحب سايت شدند باند محدود آن ها از روزنامه‌نگاران و روزنامه‌ها روي باند پهن تري قرار گرفت و خود خبرگزاري ها صاحب خواننده شدند و حتي طراحي نيز براي آن ها مهم شد، بنابر اين رفتار خبرگزاري ها به رفتار رسانه هاي جمعي نزديك‌تر شد.»
دكتر نمكدوست تهراني پژوهشگر، روزنامه‌نگار و سردبير خبرگزاري ميراث فرهنگي نيز مي گويد : «خبرگزاريها قبلاً وقتي بر روي تلكس بودند، خبرها را تنها براي مشتركانشان مي‌فرستادند، اما الان خبرگزاريهاي ما خبر خود را هم براي " متخصص" و هم براي "مصرف‌كننده نهايي" توليد مي‌كنند. اين تحولي‌است كه امروز اتفاق افتاده‌است.»
بيژن نفيسي روزنامه نگار و مدرس روزنامه نگاري نيز مي گويد : «در شرايط كنوني، مخاطب خبرگزاري ها را هم مردم عادي و هم رسانه ها تشكيل مي دهند. خبرگزاري ها روي سايت هاي خبري اخبار و مطالبي را ارسال مي كنند كه مردم عادي مي توانند از آن استفاده كنند اما يك سري مشترك مانند روزنامه ها هم هستند كه دقيقا روي سايت جداگانه اي اخبار خبرگزاري را دريافت مي كنند كه با شيوه استفاده از روي سايت هاي اينترنتي فرق دارد.»
وي همچنين با توجه به گسترش فن آوري هاي ارتباطي و تعدد موسساتي كه خود را خبرگزاري مي نامند بر لزوم ارائه تعريفي جديد از خبرگزاري تاكيد مي كند و مي گويد: «تعريف هايي كه در گذشته داشتيم با توجه به تعداد بسيار محدود خبرگزاري ها بود ولي در حال حاضر شرايط تكنيكي ، شرايط ويژه اي را فراهم كرده است و در تعريفي كه مي خواهيم دوباره از خبرگزاري داشته باشيم بايد هم نگاه نرم افزاري به مسئله داشته باشيم و هم نگاه سخت افزاري.»
نفيسي مي افزايد : «شايد وجود بخش سخت افزاري است كه اين انگيزه را در سازمان هاي مختلف ايجاد كرده كه مي شود يك خبرگزاري درست كرد اما اين گونه نيست زيرا در كنار امكانات سخت افزاري كه سرمايه گذاري زيادي هم مي خواهد بايد نيروي لازم را هم داشته باشيم زيرا اصل كار خبرگزاري بر پوشش خبري و تلاشي استوار است كه از نظر اطلاع رساني برايش ارزش قائليم و در نتيجه اين طور نيست كه به سادگي سازماني بتواند تشكيلات خبري راه بيندازد.»
وي مي گويد: «تشكيل يك خبرگزاري منوط به شرايطي از جمله تشكيلات سازماني ، تخصصي كردن كار و تربيت نيروي ماهر است.»
دكتر نعيم بديعي از مولفان كتاب روزنامه نگاري نوين نيز در تشريح ويژگي هاي يك خبرگزاري مي گويد : «خبرگزاري موفق، سازماني است كه به صحت و درستي خبر، جامعيت و كامل بودن خبر و گرد آوري عكس و تصاوير مناسب همت گمارد و از امكانات و پرسنل مجرب استفاده بهينه كند و اطلاعات خود را در اختيار رسانه ها قرار دهد.»
وي مي افزايد : «هر جايي كه خود را خبرگزاري مي نامد بايد از ويژگي هايي برخوردار باشد، نخست نيروي مجرب و امكانات در خور توجهي داشته باشد كه براي توليد خبر نياز است؛ خبرگزاري بايد خبر دست اول توليد كند كه مستلزم برنامه ريزي دقيق و تربيت نيرو است.»
روغني ها هم معتقد است كه : «خبرگزاري بايد زير ساخت هايي داشته باشد و امكان كسب اطلاعات و اخبار از منابع مختلف برايش فراهم باشد.»
علاوه بر تعاريف و ويژگي هاي كه روزنامه نگاران و كارشناسان ارتباطات براي خبرگزاري ذكر مي كنند، ماده 2 آئين نامه تاسيس و نحوه فعاليت و نظارت بر خبرگزاري هاي غير دولتي مصوب 25/2/1384 خبرگزاري ها را مجاز مي داند در زمينه هاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي نسبت به جمع آوري، پردازش و انتشار خبر، تحليل، مصاحبه و گزارش در قالب نوشتار، صدا و تصوير در حوزه هاي داخلي و خارجي فعاليت كند.
بر اساس دايره المعارف بريتانيكا، «خبرگزاري، سازماني است كه گزارش هاي خبري را براي روزنامه ها، نشريات، ايستگاه هاي راديو تلويزيوني و كاربران ديگر تهيه مي كند اما نمي تواند اخبار را براي مشتركان خود چاپ و منتشر كند.»
در كتاب Journalism today نيز آمده است : «خبرگزاري، سازماني است كه خبرها را از سراسر جهان تهيه و در قبال نگارش و انتشار آن حق الزحمه مي گيرد.»
به نوشته كتاب وسايل جمعي؛ مقدمه اي بر ارتباطات نوين، «خبرگزاري، سازماني است كه مطالب خبري را جمع آوري، آن ها را در شكل مناسب تهيه مي كند و از طريق سيم يا ماهواره به روزنامه ها و ايستگاه هاي راديو - تلويزيوني سراسر كشورهايي كه براي اين خدمات، پول مي پردازند، مي فرستد.»
كتاب شناسنامه خبرگزاري هاي جهان كه اين تعاريف را نقل كرده است، تعريف اخير را «تا حدودي كامل ترين تعريف» از خبرگزاري مي داند.
طبق تعريف دانشنامه آزاد ويكي پديا :«خبرگزاري، سازماني متشكل از روزنامه نگاران است كه گزارش هاي خبري مورد نياز روزنامه ها، مجلات و راديو و تلويزيون را تامين مي كند و با واژه هاي چونwire services , news services شناخته مي شود.
همچنين بنا به تعريف سايت WordNet : «خبرگزاري، سازماني است كه گزارش هاي خبري را براي روزنامه جمع آوري و آن ها را به صورت الكترونيكي توزيع مي كند و با واژه هايي چون press agency , wire service , press association شناخته مي شوند.
انواع خبرگزاري
خبرگزاري ها را مي توان از نظر نوع مالكيت، عرضه خدمات خبري و حوزه فعاليت و پوشش خبري دسته بندي كرد. برخي، مهمترين عامل تمايز خبرگزاري ها را ساختار مالكيت آنها مي دانند و درباره فعاليت ها و خدمات خبرگزاري ها نيز بر مبناي شكل مالكيت آنها قضاوت مي كنند كه بنابر اين، خبرگزاري ها به سه گروه تقسيم مي شوند :
* خبرگزاري هاي خصوصي، با مالكيت يك فرد يا سازمان
* تعاوني با مالكيت گروهي از سازمان هاي رسانه اي
* خبرگزاري هاي دولتي
خبرگزاري ها از نظر عرضه خدمات خبري نيز به سه گروه تقسيم مي شوند :
* خبرگزاري هايي كه اخبار خود را به فروش مي رسانند. مانند : رويترز
* خبرگزاري هايي كه به صورت مشترك از روزنامه هايي تشكيل شده اند كه مقالات خبري خود را با يكديگر سهيم مي شوند. مانند : آسوشيتدپرس
* خبرگزاري هاي تجاري كه از سازمان هاي خاصي براي انعكاس اخبار آنها مبالغي دريافت مي كنند. مانند : خبرگزاري RP
خبرگزاري ها را از نظر حوزه فعاليت و پوشش خبري هم تقسيم بندي مي كنند:
* خبرگزاري هاي جهاني كه گرد آورنده و منتشر كننده خبرها در سراسر جهان هستند. مانند : فرانس پرس
* خبرگزاري هاي ملي كه كار توزيع خبرها را در داخل يك كشور و نيز انتشار خبرهاي داخلي براي خارج از كشور را به عهده دارند.
* خبرگزاري هايي كه از چند سازمان خبري چند مليتي تشكيل مي شوند و به مبادله اطلاعات و اخبار مي پردازند.
پيدايش خبرگزاري ها
" بارون رو چيلد " بانكدار مشهور انگليسي در سال 1815 از طريق اطلاعاتي كه يك سوار از منطقه جنگ واترلو به لندن آورد، بورس لندن را دستخوش تحول كرد. او ابتدا به سرعت، شروع به فروش كرد. شايد هر كس بر اين باور بود كه ولينگتون، ناپلئون را شكست داده است اما در اين ميان فقط روچيلد بود كه نتيجه را مي دانست. اضطرابي كه در بازار تجارت پديد آمد، باعث شد تا قيمت اوراق كاهش يابد، پس روچيلد شروع به خريد و جمع آوري سهام كرد، آن هم هر سهم يك پني.
پس از وقفه اي، اخبار رسمي پيروزي ولينگتون به لندن رسيد، اما ديگر براي سهام داران دير بود چرا كه آنها سهام خود را فروخته بودند و روچيلد دارايي خود را از به هزار برابر افزايش داده بود، فقط به دليل اين كه " اولين خبر را دريافت كرده بود. "
بدين ترتيب دريافت خبر آن هم در حداقل زمان ممكن ، اهميت يافت.
پيش از اختراع تلگراف ، اخبار به صورت دهان به دهان از طريق نامه و روزنامه ها به كندي انتقال مي يافت. اولين خطوط تلگرافي در اروپا در سال 1845 شروع به كار كرد و به سرعت گسترش يافت و به ماوراي بحار رسيد. ارسال پيام هاي الكتريكي از طريق تلگراف و مورس راه را براي مبادله سريع تر اطلاعات فراهم كرد. با استفاده از اين وسايل و رشد روزنامه ها بازار اخبار داغ تر شد و منجر به پديد آمدن خبرگزاري ها شد. تلگراف الكتريكي وسيله پيشرفت خبرگزاري ها را در اواسط قرن نوزدهم فراهم آورد و سال ها بعد، شيوه ارسال خبر از تلگراف تغيير يافت و خبرگزاري ها از ابزارهاي جديد ارتباطي استفاده كردند.
سابقه تاسيس خبرگزاري ها در جهان به بيش از 150 سال پيش باز مي گردد.پنج خبرگزاري بزرگ جهان ( رويتر ، آسوشيتدپرس ، يونايتدپرس ، فرانس پرس و تاس ) كه بازار ارسال خبر را در دنيا زير سلطه دارند، ابتدا با خبرهاي مربوط به بورس و بازار سهام كار خود را آغاز كردند و سپس با فروش اخبار سياسي ، فرهنگي و نظامي دايره اطلاع رساني را توسعه دادند.
در سال 1835 " چالز آگوست هاواس " نخستين آژانس خبري جهان را در در فرانسه پايه گذاري كرد. هاواس ، انحصار دولتي ارسال اخبار از طريق تلگراف نوري را در فرانسه در اختيار داشت.
در سال 1849 " برنارد وولف " كارمند خبرگزاري هاواس و ناشر روزنامه برلين، خبرگزاري وولف را تاسيس كرد. وولف، نخستين خبرگزاري بود كه براي جمع آوري و ارسال اخبار از تلگراف الكتريكي استفاده كرد.
" رويتر " آژانس خبري ديگري بود كه از دل خبرگزاري هاواس و با تاسيس يك دفتر تجاري در سال 1849 متولد شد. " ژوليوس رويتر " از كاركنان پايه گذار هاواس در سال 1851 خبرگزاري خود را به صورت رسمي در لندن افتتاح كرد. تخصص اين خبرگزاري بر بورس مالي و مبادله اخبار بود.
در سال 1859 اين سه خبرگزاري، موافقتنامه اي ميان خود امضا كردند و با تاكيد بر مبادله اخبار در سراسر جهان نخستين كارتل خبري را ايجاد كردند. در آن سوي آب هاي اقيانوس اطلس ، آمريكايي ها نيز بيكار ننشسته و در واقع اختراع تلگراف مورس پايه گذار انقلابي در عرصه ارتباطات در منطقه آمريكاي شمالي شد.
نخستين تاثير اين انقلاب ، آغاز بكار شش روزنامه در شهر نيويورك بود. آنها براي پوشش خبري جنگ مكزيك و همچنين دريافت اخبار اروپا در ماه مه 1848 با هم شريك شدند كه ثمره آن تاسيس خبرگزاري آسوشيتدپرس بود كه به سرعت بدل به يكي از غول هاي خبري دنيا شد.
در دهه هاي بعد خبرگزاري ها ي بزرگ ديگري در جهان پا به صحنه گذاشتند كه از مهم ترين آنها مي توان به يونايتدپرس اينترنشنال و تاس اشاره كرد. پس از سال 1945 كه تب جنگ جهاني فروكش كرد و نظم نوين تازه اي از خاكستر جنگ سر بر آورد ، دولت - ملت هاي تازه استقلال يافته به تاسيس آژانس هاي خبري ملي خود اقدام كردند و تعداد آژانس هاي خبري به 100 خبرگزاري رسيد.
در ايران
راه اندازي خبرگزاري ها در ايران پيشينه اي 70 ساله دارد و از اين رو كشورمان را مي توان از جمله ملل پيشرو در جهان سوم در اين زمينه دانست كه تجربيات طولاني را پشت سر گذاشته است.
خبرگزاري پارس، نخستين آژانس خبري در ايران است كه در سال 1313 توسط وزارت امور خارجه و در جايگاه يك مركز خبري ملي و رسمي تاسيس شد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران در سال 1360 نام خبرگزاري فارس به خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران " ايرنا " تغيير يافت. اين خبرگزاري منبع رسمي و مورد استناد مطبوعات داخلي و خبرگزاري هاي بين المللي به شمار مي رود.
واحد مركزي خبر از ديگر خبرگزاري هاي نسبتا قديمي ايران محسوب مي شود كه سابقه اي بيش از 30 سال را يدك مي كشد. اين سازمان خبري دي 1350با عنوان خبرگزاري راديو و تلويزيون ملي ايران كار خود را آغاز كرد و سپس در سال 1355با گروه تحقيق ادغام شد و تشكيلات واحد مركزي خبر به وجود آمد. واحد مركزي خبر بيشتر به تغذيه بخش هاي خبري راديو و تلويزيون پرداخته و اخبار آن در سطح رسانه هاي مكتوب با برد بسيار كمي رو به روست.
در آذر سال 1378 خبرگزاري دانشجويان ايران ايسنا پا به ميدان گذاشت و پس از مدتي به يكه تازي ايرنا پايان داد و توانست جايگاه مناسبي در عرصه خبري كشور براي خود دست و پا كند.
پس از راه اندازي ايسنا ، تب راه اندازي خبرگزاري در ايران بالا گرفت به طوري كه اكنون نزديك به 23 خبرگزاري در كشور ايجاد شده و يا در حال راه اندازي است.
فارس، مهر، ميراث، ايپنا، شانا، پانا، موج، قسط، سينا، ايكنا، شبستان و ... كه مهمترين ويژگي ها اين خبرگزاري ها و اشتراك آنها به جز دو خبرگزاري قديمي انتشار اخبار بر روي اينترنت است.
طرز كار خبرگزاري ها
بيشتر خبرها به ويژه خبرهاي خارجي كه مطبوعات و ساير رسانه هـاي خبري استفاده مي كنند از طريق خبرگزاري ها دريافت مي شود، زيرا اغلب اين رسانه ها دفتر نمايندگي يا خبرنگار متخصص در خارج از كشور ندارند و مشكلات مالي و فني نيز اين امكان را به آنها نمي دهد.
خبرگزاري بين المللي و خبرگزاري مهم ديگر در تمام ساعات شبانه روز مشغول فعاليت هستند و اخبار بي شماري را كه از خبرنگاران خود در سراسر جهان دريافت مي كنند براي روزنامه ها، راديو - تلويزيون ها و ساير موسسات خبري ارسال مي كنند و آنها را در جريان رويدادها قرار مي دهند.
اين نوع اخبار در گذشته در اصطلاح مطبوعات " اخبار تلگرافي " ناميده مي شدند و مطبوعات آنها را بررسي و با توجه به علاقه مخاطبان با سبك خاص منتشر مي كردند، اما در سال هاي اخير با پيدايش اينترنت و استفاده روزافزون خبرگزاري ها از اين پديده، آنها هم به مشتركان خود از جمله مطبوعات خبر داده و هم از طريق سايت هاي اينترنتي به كاربران امكان مشاهده اخبار خود را مي دهند.
خبرگزاري ها اگر در گذشته اخبا ر خام را در اختيار مطبوعات مي گذاشتند تا پس از پردازش منتشر شود امروزه سعي مي كنند خبر را به شكل نهايي آن منتشر كنند زيرا با كمك اينترنت مي توانند با مخاطبان نهايي خود در ارتباط باشند.
با گسترش فن آوري هاي نوين ارتباطي، شيوه دريافت اخبار خبرگزاري ها و كار بر روي اين اخبار دگرگون شده است. در روزگاران قديم ، اخبار با سرعت 66 كلمه در دقيقه به وسيله دستگاه گيرنده ( ماشين تله تايپ كه در ايران به تلكس مشهور است ) تق تق كنان تايپ مي شدند، اما امروزه اين سرعت ده ها برابر شده است و تق تق نيز به گوش نمي رسد زيرا كامپيوتر خبرگزاري ها با كامپيوتر ساير رسانه هاي خبري صحبت مي كند.
خبرگزاري ها كه براي ديگر رسانه ها منبع اطلاعاتي بسيار اساسي هستند به روشني پي برده اند كه مطالب خود را از نظر اعلام و تشريح رويدادها بايد به شكلي جذاب و كاربردي منتشر كنند.
علاوه بر اين، خبرگزاري ها به شدت با يكديگر رقابت مي كنند. آنها با ثبت لحظه به لحظه وقايع، كاملا مراقبند كه در رابطه با چه تعداد از اخبار نخستين مخابره كننده بوده اند، در هر دقيقه چند دقيقه پيش بوده اند و چه تعداد روزنامه اخبار آنها را درج كرده است. از اين زاويه آنها واقعا در هر دقيقه با يك ضرب الاجل تازه رو به رو هستند. خبرگزاري ها به جد مي كوشند تا مشتركان خود را كاملا گوش به زنگ اخبار در دست مخابره و در انتظار اخبار مكمل نگه دارند.
خبرنگاران خبرگزاري ها به محض اطلاع از وقوع يك رويداد خيلي مهم، ابتدا در يك خبر سريع 3 تا 5 كلمه اي به نام Flash كه به فارسي مي توان آن را " فوري " با
" برق آسا " ناميد به خبرگيران هشدار مي دهند و بعد جريان بسيار مختصر واقعه را مخابره مي كنند و سپس با كسب آگاهي هاي بيشتر اطلاعات تكميلي را ارسال مي دارند و بالاخره با وقوف به چگونگي كامل واقعه و اطمينان قاطع نسبت به آن جريان مشروح و مفصل را مخابره مي كنند.
همانگونه كه گفته شد، خبرگزاري ها براي جلب بيشتر مشتركان خود از واژه اعلام خبر Flash استفاده مي كنند. روزنامه نگاران وقتي كه با اين واژه بر روي تلكس مواجه مي شوند، حواسشان را كاملا جمع مي كنند زيرا كه اين واژه براي آنها يك مفهوم خاص دارد و آن اين كه : يك خبر مهم در راه است.
واژه فوري Urgent نيز همين كاركرد را دارد، منتها طولاني تر از Flash است و عناصر خبري و اطلاعات بيشتري نسبت به آن دارد. در گذشته، اخبار مهم در چند دقيقه يا حتي بلافاصله با يك ضميمه Add و احتمالا شامل يك يا دو پاراگراف دنبال مي شد. ضميمه نيز گاه با عنوان بولتن Bulletin و بيشتر با عنوان فوري مشخص مي شد. همراه با ارسال توضيحات بيشتر ضمايم بيشتري نيز ارسال مي شد. در واقع خبرگزاري ها ليد، اضافات و تغييرات را ارسال مي كردند. هر چند خبرگزاري ها به كمك دستور العمل هاي راهنما نحوه ادغام مطالب را به وضوح مشخص مي كردند اما اين امر موجب كندي ومكث در روند كار روزنامه ها مي شد. امروزه خبرگزاري ها عمل تدوين را به روش الكترونيكي انجام مي دهند و در پي هر تغيير متن جديد و كاملي را ارسال مي كنند. خبرگزاري ها گيرندگان خبر را از تغييرات مطلع مي كنند. براي مثال اطلاع مي دهند كه اين متن نهايي حاوي 5 سطر جديد در پاراگراف اول است گاه آنها براي تصحيح فقط يك نام يا براي تغيير يك فاكت متن نهايي را مجددا به طور كامل براي شما مخابره مي كنند. البته خبرگزاري ها به علت نگراني از ارتكاب اشتباه توسط ويراستاري كه با دهها ليد ضميمه اصلاحيه و تغيير دست و پنجه نرم مي كنند به روش جديد ارائه پياپي متون روي اوردند نگراني آنها نيز بي مورد نبود زيرا اشتباهات متعددي به وقوع مي پيوست.
خبرگزاري ها همچنين بولتن روزانه (Bulletin) را هم در بين خبرهاي خود مخابره مي كنند. در اين بولتن خلاصه خبرهاي مهم داده مي شود كه بعضا براي رسانه ها با همان صورت قابل استفاده و درج است. بولتن نيز براي رسانه هاي همگاني جاذبه دارد چرا كه هم به وقت كم براي مطالعه نياز دارد و هم حاوي مطالب محورهاي كليدي رويدادهاست.
خبرگزاري هاي بزرگ همواره در لابه لاي مطالب روزانه خود يك باجه ارائه مي كنند كه در واقع فهرستي از مهمترين اخباري است كه خبرگزاري در مدت زمان معيني مخابره كرده است يا قرار است كه در طول روز مخابره كند. چرا خبرگزاري ها اين باجه را داير مي كنند؟ عمده ترين دليل آن اين است كه مشتركين انها بدانند كه امروز كدام خبرها عمده هستند يا در مدت معيني در ساعت هاي گذشته كدام اخبار مهم ارائه شده اند. وقتي كه مشتركين كه در واقع حكم مخاطب را براي خبرگزاري ها دارند بايد بدانند كه با چه خبرهايي سر و كار دارند در گزينش اخبار و ارزيابي آنها با دقت و در عين حال سهولت بيشتري عمل كنند.
خبرگزاري ها از اوقات راكد بي بهره نيستند. كمتر حادثه مهم و قابل گزارشي در ساعات نيمه شب تا هکر نست روي مي دهد. در اين ساعات آرام، خبرگزاريها متن هاي طولاني مربوط به گزارش هاي در دست اقدام خود را براي استفاده در بعد مخابره مي كنند. ماهيت و زمان مجاز استفاده از اين متون به وضوح در ابتدا و انتهاي متن درج مي شود. اگر خبري را كه همه بايد براي پنج شنبه نگه دارند روزنامه نگاري روز چهارشنبه منتشر كنيد نمره منفي در پرونده او منظور مي شود. اين متون معمولا در ساعات كاري فشرده يعني از 6 هکر نست تا ظهر و از 6 بعد از ظهر تا نيمه شب مخابره نمي شوند.
علاوه بر اين ها، در مورد برخي وقايع مهم و پر پيچ و خم ، خبرنگاران عناصر و عوامل مختلف و جزئيات خبري متعددي را كه بتدريج بدست آمده است جمع آوري مي كنند و پس از تصحيح و تنظيم دقيق همه را با هم تركيب مي كنند و به صورت مطلب خبري واحد ارسال مي دارند. بدين طريق جريان واقعه را كه در مراحل قبلي ضمن خبرهاي گوناگون گزارش داده مي شود حالت پراكندگي خود را از دست مي دهد و در يك گزارش تشريحي تجانس و هماهنگي پيدا مي كند.
بدين ترتيب روزنامه نگاري كه تلكس را براي انتخاب خبر مي بيند اگر فرصت خواندن همه مطالب را نداشته باشد مي تواند از باجه، بولتن، اعلام خبر و ... هر آنچه را كه مي خواهد بگيرد.
نوشتن براي خبرگزاري ها
نوشتن خبر براي خبرگزاري ها ساده تر از خبرنويسي براي ساير رسانه هاست كه هر كدام بر اساس ويژگي هاي ارتباطي خود مخاطب را هدف گرفته اند زيرا خبرگزاري ها در اين حالت حلقه واسط بين رويدادها و رسانه هاي خبري هستند و در حقيقت گزارش هاي خود را براي متخصصاني مي فرستند كه بايد به گونه اي ديگر عمل كنند اما اگر قرار باشد خبرگزاري ها اينترنتي باشند، ديگر خبرنويسي براي آنها به همان سادگي قبل نخواهد بود و خبرگزاري ها بايد تابع نوع ديگري از روزنامه نگاري نيز باشند.
در اينجا نگاه ما همان نگاه سنتي به خبرگزاري هاست و معتقديم كه با وجود همه دگرگوني ها در شيوه ها و ابداعات، طرز كار و خبرنويسي در خبرگزاري ها ثابت مانده است.
دكتر يونس شكرخواه مي گويد : «در سال‌هايي كه اينترنت وجود نداشت خبرگزاريها خبرها را به صورت رول خبري و در كاغذ به خبرنگاران و روزنامه‌ها ارسال مي‌كردند اما بعد از اينكه خبرگزاريها صاحب سايت شدند باند محدود آنها از روزنامه‌نگاران و روزنامه‌ها روي باند پهن تري قرار گرفت و خود خبرگزاريها صاحب خواننده شدند و حتي طراحي نيز براي آنها مهم شد، بنابراين رفتار خبرگزاريها به رفتار رسانه‌هاي جمعي نزديك تر شد و اين رسانه ها در بعضي از اوقات نيز رسانه‌هاي نوشتاري را عقب گذاشته و آميزه‌اي از اخبار هارد، سافت و briefs را استفاده كردند و در اين حالت است كه موضوع سبك به يك موضوع كليدي تبديل شد...»
حسين قندي روزنامه نگار و مدرس روزنامه نگاري جدولي در بيان تفاوت هاي خبرنويسي در رسانه ها ارائه كرده كه بخشي از آن به خبرگزاري اختصاص دارد.
بر همين اساس :
* سبك خبرنويسي در خبرگزاري ها، هرم وارونه و تاريخي همراه با ليد است.
احمد توكلي معتقد است كه هرم وارونه بهترين سبك خبرنويسي در خبرگزاري ها است. او مي گويد : «سرعت، عامل مهمي در تنظيم خبرها خبرگزاري هاست به طور طبيعي وقتي سرعت در دستور كار قرار مي گيرد نمي توان از نرم خبرها استفاده كرد و بهتر است خبرگزاري اخبار را با سبك هرم وارونه لحظه به لحظه گزارش كند و تحليل و جمع بندي ان را به روزنامه ها واگذار كند. پرداخت به نرم خبرها در خبرگزاري ها ممكن است اصل اطلاع رساني را مخدوش كند و زمان از دست برود. كاركرد اصلي سبك هرم وارونه در خبرگزاري هاست. »
* همه انواع ليد در خبرنويسي براي خبرگزاري كاربرد دارد.
* با استفاده از عوامل حفظ وحدت خبر، مي توان ارتباط ساختاري پاراگراف هاي خبر خبرگزاري را حفظ كرد.
* محدوديتي در اندازه و محتواي خبر وجود ندارد و خبر بايد كامل باشد.
(خبرنگاران خبرگزاري ها خبرها را چنان مي نويسند كه بتوان آنها را از آخر و معمولا در پايان تقريبا هر پاراگراف نيز كوتاه كرد. اين مطالب براي استفاده هاي خبري در همه نقاط نوشته مي شود و فرض بر اين است كه در يك روزنامه از تمام و در روزنامه ديگر از خلاصه اي از آن استفاده خواهد شد.)
* سابقه خبرها بايد به طور كامل در خبرگزاري نوشته شود.
* انواع و اجزاي تيتر كاربردي در خبر خبرگزاري ندارد.
(به گفته احمد توكلي ، براي نوشتن تيتر در خبرگزاري ها بايد از چند تيتري بودن پرهيز كرد چرا كه خبرگزاري مانند روزنامه نياز به بازي هاي تيتر ندارد و بر عكس روزنامه ها مخاطبان خبرگزاري ها به دنبال كسب اطلاعات هستند و به تيترهاي جنجالي و جذاب توجهي ندارند.)
* نقش تيتر در خبرگزاري فقط تفكيك مطالب است.
البته دكتر كاظم معتمد نژاد در كتاب روزنامه نگاري مي نويسد : «بالاي اخبار معمولي خبرگزاري ها هميشه يك عنوان مناسب نوشته مي شود تا روزنامه نگاراني كه به مطالعه و بررسي سريع آنها اشتغال دارند بتوانند بدون مطالعه از تمام متن آن اطلاع فوري بدست اورند. ترديدي نيست كه موقع تنظيم اين گونه خبرها با توجه به محتواي خبر و اهميت آن براي خوانندگان و شنوندگان عنوان مناسبتري انتخاب خواهد شد.»
* عكس ، طرح و نقش در اخبار خبرگزاري كاربردي ندارد.
* عرضه يا نمايش خبر در خبرگزاري تنوع دارد.
* برجسته سازي خبر در خبرگزاري مي تواند در سرعت بخشيدن در ارسال خبر يا تاخير آن نقش داشته باشد يا خبر را به صورت كوتاه ارسال كند و يا پي در پي جزئيات بيشتري بفرستد.
* در خبرگزاري ، فاصله بين خبر و تحليل و تفسير خبر وجود دارد كه البته بستگي به نوع خبر دارد.
* زبان خبر خبرگزاري مي تواند ساده و يا تخصصي باشد.
گزارش نويسي در خبرگزاري
فريدون صديقي مي گويد : «در خبرگزاري به دليل آن كه با مخاطبان عام ارتباط مستقيم ندارد عناصري كه در يك گزارش به كار برده مي شود كاملا متمايز از همان موضوع گزارش در مطبوعات است و اين امر به نوع تربيت حرفه ژورناليستي و مديريت آن رسانه بر مي گردد. به عنوان مثال در يك خبرگزاري مسئول بخش گزارش بايد به اصول و عناصر گزارش نويسي در خبرگزاري آشنا باشد و به غير از اين بديهي است كه گزارش توليدي با ضعف هاي بسياري مواجه است. فضاي حركتي موجود در رايانه يك سايت سبب شده است چيدمان و ساختار گزارش خبرگزاري متفاوت از گزارشي باشد كه در مطبوعات منتشر مي شود. بنا براين بايد براي تهيه انواع گزارش در خبرگزاري ها و مطبوعات به ويژگي هاي آن بايد توجه داشت.»
خبرنگاري در خبرگزاري
خبرنگار خبرگزاري بايد سريع و چابك باشد و اين توانايي را داشته باشد كه به سرعت اخبار را منتقل كند. همچنين اين خبرنگار بايد حساسيت هاي بيشتري در دقت و صحت اخبار نسبت به خبرنگاران مطبوعات داشته باشد چرا كه خبرگزاري ها فرصت اصلاح اخبار را ندارند از اين رو نيروهاي خبرگزاري ها بايد به دقت بر اساس اين دو ويژگي انتخاب شوند.
واحد مركزي خبر
اين سازمان خبري بعنوان خبرگزاري راديو و تلويزيون از يكسو بايد ويژگي هاي يك خبرگزاري را در خود حفظ كند و از سوي ديگر بايد نيازهاي خبري راديو و تلويزيون را پاسخ دهد. واحد مركزي خبر سه نوع خبر (نوشتاري، صوتي و تصويري) براي بخش هاي خبري راديو و تلويزيون تهيه مي كند و بر همين اساس است كه بايد سبك نگارش خبرهاي خود را به سبك نگارش و تنظيم خبرهاي اين رسانه نزديك كنند. مثلا تنظيم خبرهايش بر اساس سبك هرم وارونه باشد. همچنين زبان خبر آن بايد ساده ، روشن و مفهوم باشد. خبرنگاران واحد مركزي خبر همچنين در تهيه اخبار صوتي و تصويري بايد به هر آنچه به اين گونه اخبار تنوع ، جذابيت و كاربرد مي دهد، توجه كنند.
منابع :
- «آئين نامه هيئت وزيران درباره تاسيس و نحوه فعاليت و نظارت بر خبرگزاري هاي غير دولتي» ماده 2
- ال گيبسون، دكتر مارتين، روزنامه نگاري در عصر الكترونيك ، مترجم سيد محسن تقوي، تهران : آينه كتاب، 1371
- بولتن «تعريف خبرگزاري ها و تبيين حدود و وظايف آنها»، خبرگزاري جمهوري اسلامي، مرداد 1383
- توكلي احمد، «يك شكل بودن روزنامه‌ها و پردازش نكردن اخبار خبرگزاريها كم اقبالي مخاطبان را سبب شده است»، ايسنا 18/2/1385
- جيراني هوشنگ، «نبرد خبرگزاري ها»، همشهري سه شنبه 1 بهمن 1381
- دليري جواد، «پيشينه خبرگزاري ها در ايران و جهان»، روزنامه ايران 21/3/1383
- شكرخواه يونس، «گرافيك تجلي عيني رويدادها» رسانه، ويژه نامه آموزشي ش1
- شمسايي ايمان، «بازي با قواعد بازي» در جام جم دوشنبه 19 مرداد 1383
- صدر بنيامين، «اين همه خبرگزاري براي هيچ»، روزنامه حيات نو 26/11/1383
- صديقي فريدون، «بايد به سمت سافت نيوز پيش برويم» 20/7/1383
- علي آبادي گيتا و اسدي عباس، شناسنامه خبرگزاري هاي جهان، تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سال 1381
- قندي حسين، «تفاوت هاي خبرنويسي در رسانه ها» تهران : مركز مطالعات و تحقيقات رسانه ها 1380
- كتاب نگاهي به خبرگزاري ها، تهران : خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران، 1384
- معتمدنژاد، دكتر كاظم با همكاري ابوالقاسم منصفي، روزنامه نگاري با فصلي جديد در بازنگري روزنامه نگاري معاصر، چاپ سوم، تهران : مركز نشر سپهر، 1368
- نمكدوست تهراني حسن، «روزنامه نگاري آنلاين؛ همراه با توهمات فائقه» در همشهري آنلاين 2 مرداد 1385
- «نگاهي گذرا به فعاليتهاي فرهنگي - ديني خبرگزاريهاي جهان» خبرگزاري مهر ۱۷/5/1384
http://en.wikipedia.org/wiki/newغير مجاز مي باشدency
http://wordnet.princeton.edu/per/webwn
منبع:
گالري اوفيتزي فلورانس ايتاليا همراه تصاوير